عامل فرونشست های اخیر كشور چیست؟
شمال برگ: یك كارشناس خاك، خلاء ناشی از خالی شدن سفره های آب زیرزمینی در اثر برداشت آب را عامل فرونشست های اخیر كشور دانست و اظهار داشت: به سبب افزایش حفر چاه و برداشت بی رویه از منابع زیرزمینی خصوصاً در شرق مازندران، خطر فرونشست زمین این منطقه را بیشتر از غرب استان تهدید می كند.
محمدعلی بهمنیار در گفت وگو با ایسنا با اشاره به پدیده فرونشست زمین، اظهار نمود: عمده دلیل این فرونشست ها خالی شدن سفره های آب زیرزمینی در اثر برداشت های غیرمجاز می باشد كه سبب به وجود آمدن فضای خالی در زیر خاك شده و در اثر كوچكترین ارتعاش این فرونشست ها اتفاق می افتد.
دلایل احداث فرونشست
وی دو عامل را سبب احداث فرونشست عنوان و اشاره كرد: اولین عامل مربوط به خالی شدن سفره ها و منابع آب زیرزمینی است كه خلاء حاصل از تخلیه آب یكی از عوامل اصلی فرونشست است، عامل دیگر مربوط به املاح خصوصاً نمك موجود در خاك بوده كه در اثر آبشویی حجم آن كاهش پیدا كرده و موجب فرونشست می شود، این عامل در اصلاح خاك و زهكشی معمولا اتفاق می افتد.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم كشاورزی و منابع طبیعی ساری، اراضی شرق استان را مستعد فرونشست اعلام و اظهار نمود: در شرق استان به سبب برداشت های غیرمجاز و گستردگی كشت، سفره های زیرزمینی آب بیشتری از دست داده و احتمال این رخداد در شرق نسبت به غرب مازندران بیشتر است.
لغزش و ارتعاش غیرمحسوس خاك سبب تشدید فرونشست می شود
بهمنیار لغزش و ارتعاش غیرمحسوس خاك را سبب تشدید فرونشست دانست و اشاره كرد: خالی ماندن فضاها و حفره های زیر خاك شاید تا سال ها ماندگار باشد اما اندك ارتعاشی در این مناطق حتی غیر محسوس به وقوع فرونشست ها كمك خواهدنمود.
فرونشست و رانش با هم تفاوت دارند
وی حركت گرانشی و ثقلی را از دلایل فرونشست برشمرد و اظهار نمود: فرونشست ها معمولا در دشت ها اتفاق می افتد چونكه تخلیه آب زیرزمینی به ندرت در اراضی شیب دار رخ می دهد، بدین سبب رانش و فرونشست دو مقوله جدا از یكدیگر هستند.
این محقق، پژوهشگر و استاد دانشگاه فرونشست و رانش را دو رخداد جدا از هم دانست و اشاره كرد: رانش معمولا در مناطق شیبداری اتفاق می افتد كه لایه زیرین سست بوده و لایه فوقانی به سبب انباشت آب و وزن بالای حاصل از آن در اثر كوچكترین عامل محركی به پائین سُر خورده و رانش را به وجود می آورد.
بهمنیار با اشاره به وقوع پدیده رانش، تشریح كرد: انباشت آب و اشباع آن در لایه فوقانی كه معمولا خاك های رسی و انبساط پذیر هستند سبب وزن بالای لایه خاك شده و نفوذپذیری خاك به سبب اشباع شدن از بین می رود. لایه فوقانی سطوح رانشی به سبب نفوذناپذیر بودن، روانآب به وجود می آورد و معمولا در این مناطق با احداث سنگچین مانع از نفوذ آب می شوند تا لایه رانشی در اثر جذب آب سنگین نشده و به پائین لغزش پیدا نكند.
برای جلوگیری از فرونشست زمین؛ درخت بكارید
مدیر گروه خاكشناسی دانشگاه علوم كشاورزی ساری پوشش گیاهی و درختكاری را از راهكارهای مقابله با رانش دانست و اشاره كرد: وجود درخت در مناطق مستعد رانش به استواری لایه های خاك كمك كرده و مانع از سر خوردن آن میگردد.
وی تغییرات اقلیمی، برداشت غیر مجاز خاك در معادن و كمبود بارش برف را سبب تشدید بروز پدیده فرونشست اعلام و اشاره كرد: كاهش نزولات جوی خصوصاً برف به سبب ذوب تدریجی آن كه اثر مستقیم بر تغذیه سفره های آب زیرزمینی داشته، عاملی اثرگذار بر كاهش فرونشست است.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم كشاورزی و منابع طبیعی مازندران، شخم زمین های كشاورزی در جهت شیب زمین خصوصاً در مناطق تپه ماهور را عامل تشدید كننده احداث روانآب دانست و با یادآوری اینكه احداث روانآب هیچ كمكی به ذخیره منابع آبی نخواهد كرد، اضافه كرد: در این مناطق باید شخم در جهت عمود بر شیب زمین صورت گیرد و یا اینكه نوع كاربری اراضی در این مناطق تغییر پیدا كند.
بهمنیار با اشاره به اینكه مراتع غیرمستقیم در كیفیت خاك و آب نقش دارند، اشاره كرد: بهره برداری درست و اصولی از اراضی و احداث كاربری متناسب با مناطق می تواند به حفظ منابع آبی و خاكی كمك فراوانی كند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب