هنری به اصالت تاریخ اما روبه فراموشی،
پرچمهایی که به عشق حسین و یارانش گلدوزی می شوند
به گزارش شمال برگ، مازندران حاج علی حب علیشاهی تنها استاد کار پرچم دوز در ساری می گوید: هرچه بیشتر برای ائمه اطهار کار می کنم روحیه می گیریم و این کار خستگی ندارد. تابحال نشده که کارم گلدوزی اسامی ائمه اطهار باشد و حتی ذره ای خستگی بر من فائق شود. کار برای امام حسین قوت جان من است و خدا خودش شهادت می دهد که من خسته نمی شوم.
پرچم دوزی سرشار از اعتقادات مذهبی و عشق به دوده علیهم السلام است. هنری منحصر بفرد که از ذوق و قریحه ایرانیان و اعتقادات پاک آنها سرچشمه گرفته است. ترکیبی از خلاقیت، هنر و عشق به ائمه اطهار علیهم السلام که جذابیت های بسیاری دارد و برمبنای رنگ زمینه پرچم، در روزهای جشن، ولادت و یا سوگواری این بزرگواران استفاده می شود.
پرچم دوزی زیرمجموعه هنر گسترده و وسیع گلدوزی است، اما در عین حال به سبب استفاده از طرح های خاص و متمایز از سایر رشته های گلدوزی است. همین طور گلدوزی مذهبی در دو نوع جانماز دوزی و پرچم دوزی قابل تقسیم است.
هنر پرچم دوزی، هنر دوختن اسامی، روایات و عبارات قرآنی روی پارچه های عزاداری است. البته با دوخت این اسامی در رنگ های شاد و روشن روی پارچه های با رنگ سبز و روشن، می توان از پرچم دوخته شده در اعیاد مذهبی مانند نیمه شعبان، عید غدیر و فطر بهره برد.
این هنر جذاب، ترکیبی از سه هنر خوشنویسی، گلدوزی و نقاشی است. این مساله به خوبی نشان دهنده حساسیت و سخت بودن هنر پرچم دوزی است. دوخطه نویسی روی پرچم های مخمل با بهره گیری از لاک غلط گیر به انجام می رسد. همین طور برای پارچه های ساتن از خودکار برای نوشتن خطوط استفاده خواهد شد.
خوشنویسی روی پرچم با کاربرد ۱۲ نوع خط مانند خط نستعلیق، نسخ، خطوط عربی و خط کوفی صورت می گیرد. همین طور علاوه بر خطاطی، هنر تذهیب نیز در قالب طرح های شمسه، لچک ترنج وغیره روی پارچه به انجام می رسد.
جالب است بدانید که هم اکنون هنرمندان معدود و انگشت شماری در هنر مذهبی پرچم دوزی فعال می باشند. همین طور همه آنها به ۱۲ خط مطرح برای ترسیم روی پرچم ها مسلط نیستند و نمی توانند دوخطه نویسی را بطور کامل و تمیز و اصولی انجام دهند. اما هنرمندانی که سالهای طولانی دراین زمینه فعال بودند، به عنوان استادکاران هنر پرچم دوزی ایران شناخته می شوند و وجودشان باارزش و گرانقیمت است.
از این رو در مازندران استاد "عینعلی حب علیشاهی" بیش از ۷۰ سال در حیطه پرچم نویسی کار کرده است و نخستین و آخرین پرچم دوز مازندران شمرده می شود که بیش از ۵۰ سال در راسته بازار "سردار" مشرف به میدان ساعت ساری مشغول به این هنر مذهبی است.
استاد عینعلی حب علیشاهی این استاد کهنه کار کارگاه کوچکی دارد که بیش از نیم قرن در پشت چرخ گلدوزی اش می نشیند و اسامی متبرک ائمه اطهار را در پارچه های مخمل و ساتن گلدوزی می کند.
"حاج علی" استادکار معروف ساری در گفت و گو با ایسنا می گوید: بیش از ۷۰ سال کارم نشستن پشت چرخ گلدوزی و دوخت و تولید پرچم هایی است که متبرک به نام سید الشهدا و ائمه اطهار است اما بیش از ۵۰ سال است که فقط در این کارگاه در ساری کار می کنم.
وی می افزاید: هر روز با وضو پشت این چرخ می نشینم برای اینکه بیشترین تقاضای مشتریان پرچم هایی است که منقش به نام ائمه و اطهار است. در دو ماه محرم و صفر تقاضای مشتریان بیشتر است، بنا به سلیقه و سفارش مشتریان دوخت و طراحی پرچم عزاداری سید و سالار شهیدان را انجام می دهم.
استاد علیشاهی اظهار می کند نخستین و آخرین فردی است که در مازندران کار گلدوزی مذهبی و پرچم دوزی را انجام می دهد، افزود: تا حالا تقاضایی برای آموزش در این بخش نبود اما یکی از دخترانم که هم اکنون کارمند بانک است این شغل و مهارت را از من فراگرفت.
استاد علیشاهی با بیان این که از سن ۱۶ سالگی کار پرچم دوزی را در مشهد فراگرفته و به عنوان شغل اول و آخر من محسوب شده است، اظهار می کند: متولد سال ۱۳۱۴ هستم ۸۸ سال از عمرم می گذرد از ۱۶ سالگی بصورت رسمی پرچم دوزی را در مشهد فراگرفتم تا این که به خدمت سربازی رفتم و پس از آن در ساری به کارم ادامه دادم.
وی با اعلان اینکه پرچم دوزی به تناسب وماهیت مذهبی که دارد بیشتر مشتریان فصلی هستند و در دو ماه محرم و صفر تقاضاها برای تکایا، هیات مذهبی و حسینیه ها بیشتر می شود، می گوید: هرچه به تاسوعا و عاشورای حسینی نزدیک می شویم میزان تقاضاها آنقدر زیاد است که بیش از روزهای عادی کار می کنم.
حاج علی این استاد کار پرچم دوزی می افزاید: هرچه بیشتر برای ائمه اطهار کار می کنم روحیه می گیریم و این کار خستگی ندارد. تابحال نشده که کارم گلدوزی اسامی ائمه و اطهار باشد و حتی ذره ای خستگی بر من فائق شود.
درکارگاه کوچک حاج علی این استاد کهنه کار در پرچم دوزی وقتی چشم می گردانی در گوشه و کنار پرچم های چاپی هم دیده می شود و سربندهایی با رنگ های قرمز و سبز و مشکی که روی هر کدام اسامی " امام حسین(ع)، حضرت ابوالفضل و یا مهدی ادرکنی" و سایر ائمه و اطهار چاپ شده است و حتی جانمازهای ترمه ای است که بیشتر با صنعت چاپ مزین شده است.
آقای حب علیشاهی در پاسخ به سوال ایسنا که تقاضای مشتریان تولیدات چاپی است یا دست دوز، می گوید: اصولاً مشتریان ما باتوجه به تغییر نسلی همچنان از کارهای دست دوز استقبال می کنند اما کارهای چاپی برای پرچم های سردرهای مغازه و یا در حد سربندها است. اما در روضه خوانی ها و دسته روی های هیات مذهبی از پرچم های گلدوزی شده استفاده می نمایند.
حاج علی درباب قیمت اجناس تولیدی و آن چه با هنر دست به مشتریان عرضه می شود، می افزاید: پرچم های گلدوزی شده بر طبق نوع پارچه مخمل و یا ساتن و نخی که استفاده می شود قیمت گذاری خواهد شد؛ تا حالا در فروش این اجناس با مقاومت مشتریان در تخفیف و اعتراض مواجه نشدم. برای اینکه سود زیادی از کار دریافت نمی کنم.
استاد حب علیشاهی با اشاره به این که هر کاری که به نیت امام حسین (ع) و خاندان ائمه و اطهار انجام می دهم برکت وافری در زندگیم دارد، یادآور می شود: حرفه ای را آموختم و از آن ارتزاق می کنم که با معنویت و دستگاه امام حسین گره خورده است.
استاد علی حب علیشاهی در پاسخ به سوال ایسنا که چرا در نوجوانی به مشهد رفتید و این شغل را انتخاب کردید، اظهار می کند: عمه من در مشهد زندگی می کرد چون فرزندی نداشت مرا به فرزندی پذیرفت و به جهت اینکه مشغول کاری شوم به استادی که کارش پرچم دوزی بود سپرد؛ از آن به بعد به عنوان شاگرد کار کردم تا این که بیشتر مازندرانی ها مشتریان کارگاه ما در مشهد شدند و پس از آن هم در ساری به عنوان نخستین و آخرین پرچم دوز درحال فعالیت هستم. همین مغازه یادگار شوهر عمه من است.
این استاد کار در پرچم دوزی به درخواست خبرنگار ایسنا بهترین خاطرات خود در این حرفه "آرامشی که نام امام حسین" به او می دهد می گوید: با توجه به این که سفارش برای ست جهیزیه عروس از سفره عقد تا روبالشتی و غیره هم انجام می دهم شاید چندین روز بطول بیانجامد و با خستگی تمام و بی حوصلگی پشت چرخ گلدوزی بنشینم و مدام از درد دست و گردن و کمر رنج ببرم اما وقتی سفارش پرچم می آید با تمام ظرافت کاری و حساسیت دوخت روی پارچه ساتن و مخمل اصلا خستگی ندارد و لذت در کار لایتناهی است.
حاج علی اینروزها از بیماری و کهولت سن در رنج است و جراحی ها مختلفی انجام داده باتوجه به کسالت بنا به سفارش پزشک باید استراحت کند؛ او در این زمینه می گوید: وقتی ماه محرم می آید و سفارش های گوناگون استراحت برایم معنا ندارد. "نام حسین درمان درد من است."
کوچه سردار در میدان ساعت و مرکز شهر ساری، راسته بازاری است که مورد توجه مردم و گردشگران قرار دارد کارگاه گلدوزی حاج علی حب علیشاهی در کنار یک قهوه خانه و تشک دوزی قرار گرفته است وقتی از او پرسیدم برخورد همسایه ها با شما چطور است، اشاره کرد: تمام بازاریان به خاطر سن و سال به من احترام می گذارند هرچند خودشان لایق احترام هستند ولی چیزی که مرا به این همسایه های ۵۰ ساله وابسته کرده است این که حسود و چشم تنگ نیستند، برای سلامتی من دعا می کنند و کاری داشته باشم در کنارم هستند.
آقای حب علیشاهی در گفت و گو با ایسنا درحال دوخت پرچمی بود که نام حضرت ابوالفضل با نخ سبز رنگ روی پارچه مشکی منقش می شد و کلام آخرش این بود در پناه آقا ابوالفضل باشید هرچه داریم از ائمه و اطهار است.
منبع: شمال برگ
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب